12
2. ايران
واژه «ايران» برگرفته از آرياييان (آريايى‌ها) 1و بر اساس نقل‌قولى، از لغت اوستايى «ائيريانه ئجه، ايران ويچ»، «ائيريانم و ئجو» سرزمين اوليه آريايى‌ها گرفته شده است 2 و «إران» يا «اِريا» نام قوم ايران است. 3براساس نوشته برخى محققان، اختصاص نام ايران به اين كشور به ظاهر در زمان حكومت ساسانى(227 - 652م) قطعى شد. براى قدمت نام «ايران» شواهد و قرائن زيادى در دست است؛ از قبيل: كاربرد آن در نسب‌نامه‌هاى قديمى و استفاده نام «اران» براى ناحيه شمالى رود ارس؛ ذكر نام «آريا» و «آران» درباره درياچه‌اى كه سرزمين آريا در جوار آن بوده است؛ همچنين ذكر «ايرونى» براى محل و قومى در كناره غربى كوهستان قفقاز با نام‌هاى «ايروان»، «اروند»، «ارونه»، «ارونق» كه هنوز هم به يكى از زبان‌هاى ايرانى سخن مى‌گويند و در نهايت، به كار بردن «آريان» در آثار يونانى، براى اين سرزمين. 4
گفتنى است اين نام در سده‌هاى نخستين اسلام مرسوم نبود و هر بخشى از ايران، به نام‌هاى محلى چون جِبال (جَبل)، أذربيجان (آذربايجان)، خراسان، سجستان (سيستان) و... ناميده مى‌شد و در