51بنابراين منظور از «الطائفين» طواف‌كنندگان دور خانه خدا هستند نه كسانى كه از بيرون مكه وارد آن مى‌شوند، هرچند كه به آنان نيز، طائف و غير مقيم مى‌گويند. منظور از «القائمين» نيز، قيام‌كنندگان در نمازند نه كسانى كه مقيم مكه و اطراف آن هستند؛ چرا كه ظهور طواف، در گرديدن دور خانه خدا، ظهور ركوع و سجود، در اركان مخصوص نماز و جمع نمودن ميان طواف و نماز كه از عبادت‌هاى ويژه در «بيت الله الحرام» است، همگى نشانه‌هايى برآنند كه منظور از «طائفين و قائمين» همان طواف دور خانه خدا و قيام براى نماز است. ¹

بعد از «الركّع» حرف «و» نيامده و سجود را به قبل خود عطف نكرده است؛ زيرا «سجود» به لحاظ تواضع، همانند ركوع است و آنها در حقيقت از يك واقعيت، حكايت دارند. ازاين‌رو بدون حرف عطف آورده شده است. ²

(أَذِّنْ فِي النّٰاسِ بِالْحَجِّ)

ميان مفسران اختلاف است كه چه كسى مراسم حج را به مردم اعلام كرده است.

برخى به قرينه سياق آيه، آن را از حضرت ابراهيم(ع) دانسته‌اند كه رواياتى از عامّه و خاصّه نيز آن را تأييد مى‌نمايند، چنان‌كه «ابن‌عباس»