16اصل، عبارت است از اعتقاد و باورى كه باورهاى ديگر، براساس آن، تبيين، توجيه و مستدل مى‌شود و مى‌تواند برگرفته از عقل يا نقل باشد. يك اصل را هر شخص معتقد به آن، به صورت قطعى مى‌پذيرد و تا زمانى كه جايگزينى براى آن نيافته، مبنا و پايه‌اى براى باورهاى او تلقى مى‌شود.
انديشه، معرفت و آگاهى در باب موضوعى خاص است كه ذهن انسان را به خود مشغول كرده، نگرش او را به جهان بيرونى شكل مى‌دهد.
منظور از شيعى در اينجا يكى از مذاهب اسلامى است كه مهم‌ترين شاخصۀ آن، پيروى از خاندان پيامبر (ص) در اصول و فروع است. با وجود تنوع فرقه‌اى در مذهب شيعه، اين پژوهش بر مذهب دوازده امامى متمركز است.
اما آيا همۀ باورهاى مذهبى يا همۀ باورهاى دينى را مى‌توان اصول دانست؟ پاسخ منفى است. بايد توجه داشت كه باورهاى مذهبى، زنجيروار به هم پيوسته است. بخشى از اين عقايد، بنيادى است، يعنى براى ديگر باورها جنبۀ زيربنايى دارد و برخى ديگر جنبه روبنايى دارد. در اينجا تنها از اصولى بحث مى‌كنيم كه از آن به بنيادهاى اعتقادى و انديشۀ شيعى ياد مى‌شود؛ براى مثال، امامت يا مهدويت از اصول است، امّا رجعت يا تقيه، اگرچه جزء باورهاست، جزء اصول نيست.
وجه تفاوت اين دو، در آن است كه هرگاه فردى به مهدويت يا امامت معتقد شود، ويژگى‌هاى ديگرى نظير عصمت امام، علم امام،