27
الْأَلْبٰابِ ؛ «پس بندگان مرا بشارت ده، همان كسانى كه سخنان را مىشنوند و از نيكوترين آنها پيروى مىكنند؛ آنان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده و آنها خردمندانند». (زمر: 17و18)
اى هشام، خداى تعالى حجتهاى خويش را به وسيلۀ عقلها براى انسانها كامل كرد و پيامبرانش را با سخن روشن يارى داد و با دلايل آشكار، به ربوبيت خويش رهنمون ساخت. 1
بن بست عقل در انجام وظيفه
اين واقعيتى آشكار است كه گاه عقل، با همۀ ارزش و اعتبارى كه دارد، كارآيى خود را از دست مىدهد و در انجام دادن وظيفه دچار لغزش مىشود. علت اين امر نيز، خود انسان است كه يا به دليل كوتاهى در پذيرش مسئوليت، به سهلانگارى و مسامحهگرى افتاده، يا با عواملى چون تنبلى، پريشانحالى، شهوت، غضب، خشكسرى، تقليد و مانند آنها، عقل را تحت تأثير قرار داده و او را از انجام دادن وظيفهاش باز مىدارد.
براى مثال، سلامت جسمانى از امور مهم دنيايى، و مورد توجه و اهتمام آدمى است كه حيات و ماندگارىاش را در اين دنيا، تأمين و حفظ مىكند. با اين همه، مىبينيم كه هرچند همۀ مردم در اهميت دادن به سلامت جسمانى، همداستانند، در حفظ و مراعات آن، به يك اندازه كوشا و متعهد نيستند.
عدهاى در اين مسير، نهايت تلاش خود را مىكنند و از ابزار عقلايى و ممكن بهره مىبرند؛ هرچند متحمل درد و رنج و قيدوبندهاى گوناگون شوند؛ پس به سراغ بهترين و خُبرهترين پزشك مىروند و سختى درمان، توصيههاى پزشك و برنامۀ درمانىاش را مىپذيرند و به آن عمل مىكنند؛ زيرا براى تندرستى خويش اهميت بسيارى قائلند و