21
نحوۀ تحقّق مفهوم «شرك»
با بررسى مفهوم «شرك» به دست مى‌آوريم كه در تحقق مفهوم «شرك» در عرض هم بودن حدّاقلّ دو نفر اعتبار دارد، نه در طول هم بودن.
علامه مصطفوى در شرح و تفسير ماده «شرك» مى‌نويسد:
انّ الأصل في هذه المادة هو تقارن فردين أو افراد في عمل أو امر بحيث يكون لكلّ واحد منهم نصيب فيه أو تأثير... الشرك يتحقق باشتراك مستقيم في العمل، و هذا اشدّ تأثيراً من كونه ظهيراً، فالظهرية مرجعها إلى المعاونة و هي في المرتبة اللاحقة... 1
همانا اصل (واحد) در اين ماده عبارت است از تقارن دو فرد يا چند فرد در عملى يا امرى به طورى كه براى هريك از آنها بهره يا تأثيرى در عمل يا امر باشد... شرك با اشتراك مستقيم در عمل تحقق مى‌يابد، و آن تأثيرش از ظهير و كمك كار بودن بيشتر است؛ زيرا بازگشت ظهير بودن به كمك كردن است كه مرتبه‌اش در رتبه بعد از عامل است...
خداوند متعال مى‌فرمايد:
(وَ جَعَلُوا لِلّٰهِ مِمّٰا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعٰامِ نَصِيباً فَقٰالُوا هٰذٰا لِلّٰهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هٰذٰا لِشُرَكٰائِنٰا فَمٰا كٰانَ لِشُرَكٰائِهِمْ فَلاٰ يَصِلُ إِلَى اللّٰهِ وَ مٰا كٰانَ لِلّٰهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلىٰ شُرَكٰائِهِمْ سٰاءَ مٰا يَحْكُمُونَ) (انعام : 136)
آنها [مشركان] سهمى از آنچه خداوند از زراعت و چهارپايان آفريده، براى او قرار دادند؛ [و سهمى براى بت‌ها!] و بگمان خود