44كسى كه براى يافتن چيزى به دنبال آثار و نشانه‌هاى آن مى‌رود و رد پاى گمشده را دنبال مى‌كند تا به آن دسترسى پيدا كند، براى تعيين مسير هجرت پيامبر اقدام نمودم. از اين رو راه‌هايى را كه بايد براى مخفى ماندن از چشم دشمنان در شب طى كرد و نيز مسيرهايى كه به منزلگاه‌هاى نزديك به آبگيرها و چشمه‌ها و در عين حال دور از دسترس و ديد تعقيب كنندگانى كه به طمع جايزه در تعقيب و جست‌وجو هستند، را پيمودم. در مشاهده و تجربه خود از اين سفرها نكات فوق را مد نظر قرار دادم.
اين كتاب به خواست خداوند تكميل كننده كتاب معجم معالم الحجاز و معجم قبائل الحجاز و كتاب‌هاى ديگرى از اين دست مى‌باشد كه مجموعه اين كتب، دربردارنده اطلاعاتى كامل و فراگير دربارۀ جغرافياى حجاز و حوادث تاريخى حجاز و پاره‌اى از آداب و رسوم و فرهنگ سرزمين حجاز است. از خداوند مى‌خواهم كه مرا در انجام اين كار يارى دهد و با منت و كرم خود به من مزد و اجر عطا كند.
اندكى پيش از تحويل اين كتاب به چاپخانه، استاد عبدالقدوس الانصارى كتاب خود طريق الهجرة النبوية را به من هديه نمود، كه داراى ارزش تاريخى است و در آن بيشتر نصوص مربوط به هجرت و حوادث هجرت را جمع كرده است. خواننده كتاب من اگر هنگام مطالعه، كتاب استاد انصارى را هم مورد ملاحظه قرار دهد، برداشتى مشابه از هر دو كتاب در زمينه‌هاى تاريخى و جغرافيايى مربوط به مسير هجرت پيامبر خواهد داشت 1 كه در بسيارى موارد، تكميل كننده و متمم يكديگرند.
مكه مكرمه اول ذى القعده سال 1398ه.ق
(شهريور 1357ه . ش. سپتامبر 1978م)