ضميمه اول: مسير هجرت

1) . چون هجرت، از مهم‌ترين وقايع تاريخ اسلام و نيز مهم‌ترين دليل براى اهل سنت در استدلال بر خلافت ابى‌بكر است، عسقلانى مى‌گويد: يوم غار و مصاحبت با پيامبر اعظم، از فضايل ابى‌بكر است كه او را مستحق خلافت بعد از نبى نموده است. عمر گفته است: ابابكر صاحب رسول خدا و ثانى اثنين، است؛ پس به امور مسلمانان از خودشان اولى است. اهل سنت يوم غار را روز 27 ذى‌الحجه، در برابر يوم غدير در 18 ذى الحجه مطرح كرده‌اند. در صورتى كه شذرات الذهب، ج 3، ص 130 و المنتظم ابن جوزى، ج 7، ص 206 و بسيارى از منابع تصريح كرده‌اند كه يوم غار در صفر و ربيع الاول بوده كه امرى واضح است. به هر حال لازم است درباره برخى از كلماتى كه ايشان به كار برده، تأمل نمود و آن را در اسناد و مدارك جستو جو كرد. آگاهى بسيارى از صحابه از هجرت پيامبر: جريان هجرت، جريانى پيوسته و ريشه‌دار است. عوامل هجرت را بايد در حوادث پيش از آغاز هجرت نيز جست‌وجو كرد. توجه به آماده شدن زمينه‌هاى هجرت و اينكه پيامبر از راه الهام و وحى، مأذون به هجرت گرديده بود و صحابه بزرگ، مأمور به هجرت شدند و برخى از آنها مخفيانه هجرت كردند و برخى با ممانعت شديد مشركان روبه‌رو مى‌شدند. بيشتر بزرگان صحابه، به علت وجود پيوندها و رسوم قبيله‌اى، مشكلى براى هجرت نداشتند و كسى نمى‌توانست متعرض آنها بشود. چندين تجربه هجرت براى پيامبر، جاى ترديد براى برخى از صحابه باقى نگذاشته بود كه او در پى فرصتى براى هجرت است. مشركين نيز مراقب و منتظر اين امر بودند. بنابراين جمله «لم يخبر الارجلين» چندان محمل درست و مستند تاريخى ندارد؛ زيرا با وجود تجربه هجرت ناموفق پيامبر به طائف و تجربه ناموفق هجرت به سوى بنى‌صعصعه و هجرت ناموفق به سوى بنى‌شيبان و نيز رايزنى پيامبر با اصحاب در مورد ساير اماكن كه امكان هجرت به آنجا وجود داشته، مسئله هجرت پيامبر را امرى بديهى و ضرورى كرده بود و دست‌كم گروه زيادى از صحابه از آن آگاه بودند. از سويى هجرت گسترده مسلمانان به مدينه و حبشه، ترديدى باقى نمى‌گذارد كه پيامبر مسئله هجرت خود را به كسى خبر نداده بود؛ مسئله‌اى كه قريش انتظار آن را مى‌كشيد و مهم‌ترين تدابير را براى آن مى‌انديشيد. ملاقات برخى از قبايل، مانند قبيله غفار با پيامبر نيز گواهى بر اين مطلب است.