52و از دعائم الاسلام از امام صادق(ع) نقل شده است:

من وراء الحجر، و من دخل الحجر أعاد؛ ¹

بايد طواف از پشت حجر اسماعيل واقع شود، و هر كس كه از ميان حجر گذرد بايد از سر گيرد.

3. تأسّى به فعل معصوم و پيروى از روش ايشان در طواف؛ اين دليل در واقع استناد به سيره و سنت معصوم است كه از ادلۀ چهارگانۀ استنباط احكام شرعى است. اين مطلب را شهيد ثانى در الروضة البهيه و مسالك الافهام جزء ادلۀ خويش قرار داده است. ² 4. احتياط؛ بى ترديد اگر طواف كننده، حجر را در طواف خود قرار دهد، ذمه او برى مى‌شود، و در اين مطلب خلافى نيست؛ به خلاف آنجايى كه اين كار را نكند. اين وجه را شيخ طوسى در الخلاف آورده است. ³ با توجه به اين مطالب روشن مى‌شود كه دليل بر وجوبِ قرار دادن حجر در طواف، توقف بر جزء كعبه بودن حجر اسماعيل - تمامى و يا بعض آن - ندارد؛ چنانچه علامۀ حلى يكى از ادلۀ خود را بودن حجر از كعبه مى‌داند، ⁴بلكه روايات صحيحه، سيرۀ عملى معصومان(ع) و اجماع معتبر بر اين مطلب دلالت دارند؛ چه آنكه حجر اسماعيل جزء كعبه بوده باشد يا نباشد؛ همان‌گونه كه مقدس اردبيلى در مجمع الفائده، و شهيد ثانى در مسالك الأفهام، و صاحب