84
يادآورى:
علاوه بر تقسيماتى كه گفتيم، تقسيمات ديگرى مانند تقسيم حكم شرعى به «تكليفى» و «وضعى» و تقسيم آن به «واقعى» و «اهرى» در ميان مذاهب اسلامى مطرح گرديده و مورد بررسى و مناقشه قرار گرفته است؛ چنان كه هر يك از اقسام حكم تكليفى و حكم وضعى و... نيز به اقسام مختلف تقسيم شده و مورد بحث قرار گرفته است. 1
3. معناى «سنت» و فرق آن با «مستحب» و «مندوب»
اماميه؛ سنّت به عملى گفته مى‌شود كه انجامش مطلوب شارع است و ثواب دارد ولى بر ترك آن نهى‌اى نيامده و تفاوتى با مستحب و مندوب ندارد. در اصطلاح ديگر، در فقه اماميه، برخى از واجبات مانند غسل جنابت و دو ركعت اول نماز، كه مستقيماً توسط خداوند تشريع شده، فريضه ناميده مى‌شوند و برخى از واجبات كه مستقيماً توسط خداوند تشريع نشده، مانند ركعت سه و چهار برخى از نمازهاى يوميه سنّت نام دارد.
حنبليه؛ سنت، مندوب و مستحب، الفاظ مترادف‌اند و به كارهايى گفته مى‌شود كه انجامش ثواب است ولى تركش عقوبت ندارد و سنت، به مؤكد و غير مؤكد تقسيم مى‌شود.
حنفيه؛ سنت گاهى مؤكد است و گاهى غير مؤكد. سنت مؤكد به آن واجبى گفته مى‌شود كه اهميت آن كمتر از فرض است و فرض به عملى گفته مى‌شود كه در مقابل فرض اعتقادى و علمى است. عقوبتِ تركِ واجب، محروم شدن از شفاعت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم است و اما سنت غير مؤكد، همان مستحب و مندوب است و ترك آن عقاب ندارد.
شافعيه؛ سنت، مندوب، مستحب و تطوع الفاظ مترادف‌اند و به عملى گفته مى‌شود كه مطلوب و انجامش ثواب است، ولى ترك آن عقاب ندارد. سنت تقسيم مى‌شود به سنت عينى و كفايى؛ مثلاً گفتن «بسم‌اللّٰه...» سر سفرۀ جمعى توسط يك نفر، سنّتِ كفايى است