64 إِنَّ اللّٰهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً» ¹ آغاز شد. سپس يكى از مداحان اهل بيت مرثيه سرايى كرد.

آنگاه طنين لذّت بخش دعاى كميل با لهجه‌اى عربى فضاى عطر آگين كنار بقيع و بين الحرمين را نيايشى كرد و اشك توبه و پشيمانى بر گونه‌ها جارى شد و جانها را شستشو داد. پس از دعا نيز يكى ديگر از مداحان به مرثيه خوانى پرداخت و در پايان حجة الاسلام و المسلمين رى شهرى به فارسى و عربى دعا كردند. جلسه طبق وقت مقرّر در ساعت 23 پايان يافت و زائران با نظم و آرامشى ستودنى به هتلهاى محل اقامت خود بازگشتند.

اين مراسم را چند گروه از نيروهاى سعودى نيز فيلمبردارى مى‌كردند، از جمله يك گروه بالاى پله‌هاى بقيع در كنار در ورودى آن، و گروهى ديگر در صحن مسجد النبى بر بالاى چهارپايه‌اى بسيار مرتفع.

تفاوت حج پيش از انقلاب با پس از آن، در دو جا نمود و جلوۀ افزونترى دارد: دعاى كميل مدينه و برائت مكّه. بلكه اين دو، مظهر حج گزارى ايرانيان است: يكى مبارزه با دشمن درون، ديگرى مبارزه با دشمن بيرون، يكى با ناله و اشك و خشوع، ديگرى با فرياد و اعتراض و صلابت. از اين رو همه بر برگزارى باشكوه و آبرومند اين دو مراسم تأكيد مى‌ورزند كه بدون شك، آبرويى براى نظام جمهورى اسلامى ايران و تشيّع است.

بنابراين بايد براى بهتر برگزار شدن و معنويت بيشترِ آن تلاش كرد.

معمولاً روابط عمومى بعثه نكاتى را به زائران گوشزد مى‌كند. امسال نيز طى اطلاعيه‌اى به زائران اعلام كرد:

1. حداكثر تا ساعت 30:21 با هدايت روحانيون محترم و نظارت مديران محترم كاروانها، در محل برگزارى مراسم حضور يافته و استقرار ايشان پايان پذيرفته باشد.

2. در مسير حركت به سوى بقيع و هنگام مراجعت به كاروانها، به منظور ارائه تصويرى شايسته از رشد و نظم و متانت ملت مسلمان ايران و با هدف رعايت مقررات و موازين، از سر دادن هر گونه شعار و حتى ذكر صلوات با صداى بلند خوددارى نمايند.