35بانوان ايرانى داده نمى‌شود. اين اقدام سعوديها را چگونه ارزيابى مى‌كنيد و براى حل آن تاكنون چه كرده‌ايد؟
آقاى رى‌شهرى:اين اقدام وهّابيها در راستاى همان مطلبى است كه پيشتر گفتم؛ يعنى آنان به دنبال شكست سياسى كه داشتند، فشارهاى خود را بيشتر كرده‌اند تا مشكلاتى را براى شيعيان و ديگر فِرَق اسلامى كه با آنها هم عقيده نيستند، به‌وجود آورند. همان‌گونه كه مى‌دانيد وهابيت فرقۀ كوچكى بيش نيست و بسيارى از فرق اسلامى افكار و عقايد آنها را بر نمى‌تابند و بسيارى از متفكّران اهل سنت، كه ما در حج با آنان ديدار داشتيم، از اين رفتار سلفيها و افكار غيرمنطقى و متحجّرانۀ آنان و دخالت‌كردنشان در امور مذهبىِ ديگر مسلمانان اظهار نفرت مى‌كردند. ما تلاشهاى زيادى كرديم تا اين مشكل را حل كنيم.
نامه‌اى به آقاى امير عبدالله نوشتم و رييس سازمان حج و زيارت در ديدار با آقاى امير عبدالله و برخى مقامات ديگرِ سعودى مشكل را مطرح و خواستار حلّ فورى آن شدند، ولى متأسفانه هيچ‌كدام از آنها نتيجۀ ملموسى نداشت، تا آنكه سعوديها احساس كردند جلوگيرى از زيارت مردم ممكن است به تظاهرات و برخوردهاى مردمى منجر شود و مشكلات امنيتى ايجاد كند كه در نتيجه راه را براى آقايان بازگذاشتند و تاكنون هم ادامه دارد، ليكن متأسفانه براى بانوان هنوز مانع ايجاد مى‌كنند و اجازه نمى‌دهند آنها پشت قبرستان بقيع تجمع كنند و من خوف آن دارم كه اگر اين مشكل مرتفع نشود، تبعات خوبى نداشته باشد و حدّاقل اين تبعات منفى، آن است كه تعداد قابل توجهى از بانوان ايرانى و غيرايرانى نتوانند از اين فرصت معنوى استفاده كنند. ارزيابى ضعف در دولت عربستان خواهند كرد كه نمى‌تواند در برابر اين گروه افراطى بايستد و از حقوق زائران دفاع كند و آنچه را كه به مصلحت كشورشان است اجرا كنند.
: هنوز حج از اهداف خود بسيار فاصله دارد؛ حجّى كه بتواند زائر را همانند روز تولّد پاك كند و پاكيزه به ديار خود برگرداند. به نظر جناب‌عالى چه راه‌كارهايى براى رسيدن و تحقّق اين اهداف وجود دارد؟
آقاى رى‌شهرى:به نظر من سه نكته براى تحقّق اهداف حج بسيار مهم است:
نكته اوّل «معرفت» است، هرچه معرفت و بصيرت دست‌اندركاران حج و حجاج