32 وَ هُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَ كٰانَ اللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ بَصِيراً. ¹

«اوست كه چون در بطن مكه بر آنها پيروزيتان داد، دست آنها را از شما و دست شما را از آنها باز داشت، و خدا به كارهايى كه مى‌كرديد آگاه و بينا بود.»

اين آيه در بارۀ صلح حديبيه نازل شده است و خداوند در اين آيه هردو طايفه را از آزار و جنگ برحذر مى‌دارد تا به صلح روى آورند. اين صلح در منطقه‌اى به نام حديبيه صورت گرفت. از آنجا كه محل حديبيه نزديك مكه قرار دارد، به گونه‌اى كه حتى بعضى گفته‌اند يكى از اراضى مكه بوده و جزء محدوده حرم است، در اين آيه تعبير به «بطن مكه» شده است. ²

دو) بكّه

يكى ديگر از نام‌هاى اين شهر شريف «بكه» است. اين تعبير هم در قرآن تنها در يك آيه ذكر شده:

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّٰاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبٰارَكاً وَ هُدىً لِلْعٰالَمِينَ. ³

«نخستين خانه‌اى كه براى مردم بنا شده است همان است كه در مكه است، خانه‌اى كه جهانيان را سبب بركت و هدايت است.»

دربارۀ وجه تسميه اين واژه احتمالات متعددى وجود دارد:

الف: واژۀ «بكه» از «البكّ» باشد كه معناى آن ازدحام كردن و مزاحم شدن است؛ از امام صادق عليه السلام سؤال شد كه چرا مكه را بكه ناميدند؟ امام عليه السلام در پاسخ فرمود: «چون بعضى از مردم در آنجا با دستان خويش مزاحم بعضى ديگر مى‌شدند». ⁴