71كنايه اداء مى‌شود و «فسوق» يعنى بيرون رفتن از حد طاعت و «جدال» يعنى ستيزه كردن، ولى در روايت رفث به جماع و فسوق به دروغ و جدال به گفتن (سوگند به خدا) و (نه به خدا سوگند) تفسير شده است.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «... و «الرفث»، الجماع و «الفسوق» الكذب و السباب و «الجدال» قول الرجل لا واللّٰه و بلى واللّٰه». ¹

قال ابو عبداللّٰه عليه السلام : «اذا احرمت فعليك بتقوى اللّٰه و ذكر اللّٰه كثيراً و قلّة الكلام الاّ بخير فإنّه من تمام الحجّ و العمرة ان يحفظ المرء لسانه الاّ من خير كما قال اللّٰه عزوجلّ فإنّ اللّٰه يقول «فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ» و الرفث الجماع و الفسوق الكذب و السباب و الجدال قول الرجل لا واللّٰه و بلى واللّٰه...». ²

«فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ» گرچه بصورت نفى ذكر شده، اما مقصود از آن نهى است و به تعبير ديگر جمله خبريه در مقام انشاء است و منظور آن است كه اين اعمال سه گانه در حج نبايد واقع شود. ³

بعد مى‌فرمايد آنچه را شما از عمل خير و نيكى انجام مى‌دهيد خداوند مى‌داند بعد از آن دستور به زاد و توشه داده شده مى‌فرمايد زاد و توشه تهيه كنيد كه بهترين زاد و توشه تقوى و پرهيزكارى است «وَ مٰا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللّٰهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزّٰادِ التَّقْوىٰ» . در معناى اين جمله «و تزودّوا» دو قول است:

1. گروهى بوده‌اند كه خود را اهل توكل مى‌دانستند و زاد و توشه‌اى در سفر برنمى‌داشتند،