8ادبيات عربى، فارسى و تركى نوشته شده و تاكنون نيز ادامه دارد. شايد عناوين آن بالغ بر هزار عنوان باشد.
گزيده آثارى در تاريخ حرمين شريفين
الف: مكه
تاريخ‌نگاران و جغرافى‌دانان، درباره هيچ شهرى به اندازه مكه و مدينه، مطلب ننوشته‌اند، دليل آن روشن است؛ چرا كه همه مى‌دانيم اين دو شهر، نزد مسلمانان از قداست برخوردار بوده و ثبت اخبارِ وضعيّتِ شهر، تحوّل و چگونگى بناهاى تاريخى دينى آن، براى مسلمانان اهميت بسيار دارد. گرچه برخى از اين آثار مكتوبِ كهن، به دلايل مختلف از ميان رفته و حتى نُسْخه‌اى از آنها به دست ما نرسيده است، ليكن، بسيارى از آنها به دست آمده و اخيراً شمارى ديگر در اين باره تأليف شده است. در اينجا مهم‌ترين آنها را به اجمال مى‌شناسانيم:
اخبار مكّة و ما جاء فيها من الآثار؛ از ابوالوليد محمد بن عبدالله بن احمد ازْرَقى. اين كتاب در اواخر قرن دوم و اوايل قرن سوم هجرى نگارش يافته و يكى از كهن‌ترين آثارى است كه درباره تاريخ شهر مكه انتشار يافته است. اين اثرِ با ارزش و جاودانه، گردآمده‌اى است از اخبار و آگاهى‌هاى منحصر به فرد درباره مكه كه در دو جزء و يك مجلد به كوشش رشدى صالح ملحَّس تحقيق و چاپ شده است (بيروت، دارالاندلس، 1983).
اخبار مكة فى قديم الدهر و حديثه؛ از ابوعبدالله محمد بن اسحاق فاكهى. اين كتاب‌در كنار كتاب اخبار مكه ازرقى دومين اثر كهن درباره تاريخ شهر مكه، از قرن سوم هجرى است. بخشى از اين اثر از ميان رفته، و باقى مانده آن، در سه مجلد، با تحقيق عبدالملك بن عبدالله بن دُهَيش در سال 1414 در شهر مكّه چاپ شده است.