15
و فرقى نيست در وجوب تحقيق، ميان آنكه مقدار مال خود يا مقدار مخارج حج را نداند.
[12] م - اگر شخص زاد و راحله ندارد ولى به او گفته شد كه
حج بجاآور و نفقۀ تو 1 و عائلهات 2 بر عهدۀ من، با اطمينان به وفا و عدم رجوع 3 باذِل، 4 حج واجب مىشود و اين حج را بذلى مىگويند 5 و در آن رجوع به كفايت كه از شرايط وجوب است شرط نيست، 6 بلى اگر قبول بذل و رفتن به حج موجب اخلال در امور زندگى او شود 7 واجب نيست.
[13] م - شرط است در استطاعت رجوع به كفايت 8، يعنى بعد از برگشت از حج، تجارت يا زراعت يا صنعت يا منفعت ملك، مثل باغ و دكان داشته باشد بطورى كه براى زندگانى به شدت و حرج نيفتد و اگر قدرت بر كسب لائق به حالش هم داشته باشد كافى است 9، و اگر بعد از مراجعت نياز به مثل زكات و خمس و ساير وجوه شرعيه داشته باشد، كفايت نمىكند، 10 بنابراين بر طلاب و اهل علمى كه در بازگشت از حج نياز به شهريه حوزههاى علميه دارند 11 حج واجب نيست. 12