25ترجمه: سپس از همان جا كه مردم كوچ مىكنند، كوچ كنيد و از خداوند طلب آمرزش نمائيد كه خداوند آمرزنده مهربان است.
در اين آيه ضمن اينكه استغفار و آمرزش طلبيدن را بهترين اعمال عرفات و مشعر مىداند اشاره به وحدت و حركت جمعى دارد و اتحاد و يك دست بودن مسلمانان در اين اعمال كه كنگره جهانى است مد نظر مىباشد.
پس از بازگشت از منى، اعمال مكه است كه با طواف آغاز مىشود.
قرآن در اين زمينه مىفرمايد:
ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ (حج29/)
ترجمه: سپس بعد از فراغت از قربانى بايد آلودگى خود را برطرف سازند و به نذرهاى خود وفا كنند و بر گرد خانه كهن و آزار كعبه طواف نمايند.
تقصير
«ليقضوا تفثهم» در واقع به تقصير اشاره دارد كه زدودن مو، ناخن و شارب است و بعد از اينكار است كه دور خانه خدا طواف مىكند.
محرمات
درباره محرمات نيز به چند آيه اشاره مىشود:
اَلْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومٰاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ (بقره / 197)
ترجمه: حج در ماههاى معينى است (شوال، ذى قعده، ذىحجّه) و هر كس در اين ماه، فريضه حج را ادا كند، بداند كه آميزش جنسى و دروغ و ناسزاگويى، گناه و جدال در حج روا نيست.
در آيه مذكور سه تا از محرمات آميزش فسوق و جدال مطرح گرديد.
و در آيه ذيل اشاره به يكى ديگر از محرمات دارد، چنانچه مىفرمايد:
حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مٰا دُمْتُمْ حُرُماً وَ اتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (مائده / 96)
تا زمانى كه محرم هستيد صيد صحرايى براى شما حرام است و از خداوندى كه به سوى او محشور مىشويد پروا كنيد.
سعى
يكى ديگر از اعمال مكه، سعى صفا و مروه است.
قرآن كريم آن را يكى از شعائر دينى و مذهبى مىخواند و مىفرمايد: