19 وَ ما عَلَيها مِنَ البُيُوتِ.» ¹

و در حديث ديگرى آمده است:

«الكَعبَةُ أوَّلُ بَيت ظَهَرت عَلى وَجهِ السَّماءِ عِندَ خَلقِ السَّماء، خَلَقَهُ اللّٰهُ قَبلَ الاَرضِ بِأَلفَى عام و كانَ زُبدَةً بَيضاءَ عَلى وَجهِ الماءِ فَدَمِيَتِ الارضُ تَحتَهُ». ²

اين دو حديث يادآور يكى از آيات قرآن كريم است: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّٰاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبٰارَكاً وَ هُدىً لِلْعٰالَمِينَ ». ³

تطبيق حج انفسى مربوط به انسان كبير بر حديث: مراد از كعبه نفس كلى انسان كبير است كه همان بيت اللّٰه الأعظم مى‌باشد. ظهور آن بر ماء، اشاره به عوالم روحانى دارد كه از قلب انسان كبير نشأت گرفته است. يكى از قواعد عرفانى مى‌گويد: هر گاه وجودى فوق وجود ديگر بود، وجود بالا بر وجود پايين تسلّط و احاطه دارد. قرآن مى‌فرمايد:

«هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيّٰامٍ وَ كٰانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمٰاءِ». ⁴

لذا عرش، قبل از خلقت آسمان‌ها و زمين مادى، وجود داشته است، البته مراد از عرش دو چيز مى‌تواند باشد؛ يا مراد عرش معنوى است كه همان عقل اول است؛ در اين صورت، ماء همان آب ظاهرى است. وجه ديگر اين كه منظور از عرش علم مطلق الهى است كه فوق علوم جزئى است. بر اين اساس، «بكّه» اشاره به نفس مكى انسان كبير دارد و منظور از ناس عموم مردم است. در اين آيه تمام انسان‌ها مكلف به توجه به انسان اعظم‌اند؛ حتى انبيا و اوصيا.

مبارك اشاره به بركاتى دارد كه از انسان كامل سرازير شده به مراتب پايين‌تر مى‌رسد، چنانكه فيض‌ها و تجلّيات او هدايتى است كه از جناب قدس انسان كامل به عوالم مادون تنزّل مى‌يابد. هر كس به اين حريم وارد شود، در امنيت مطلق است: «وَ مَنْ دَخَلَهُ كٰانَ آمِناً». ⁵