18در وفاء الوفاء 1205/4 با حفر خندق در سمت شمال حصار شهر كامل شد و ديگر راه ورود براى سپاه شرك نماند. اما حدود و مشخصات خندق به‌طور دقيق در متون سيره و تاريخ ذكر نشده است.
محققان و نويسندگان متأخر از روى برخى قراين حدود و اندازه آن را متفاوت گفته‌اند. به نقل واقدى 447/2 عمق خندق پنج ذراع بوده است كه حدود دو متر و نيم مى‌شود. با توجه به گزارشى كه گفته عمق خندق بلندتر از قامت يك انسان بوده و اگر شخصى در آن مى‌ايستاد ديگر ديده نمى‌شده اين اندازه صحيح‌تر به نظر مى‌رسد. عرض آن هم گويا حدود دو متر و نيم تا سه متر بوده كه انسان پياده و سواره به راحتى نمى‌توانسته از آن عبور كند. طول خندق را پنج هزار ذراع نوشته‌اند كه قريب نيم فرسخ مى‌شود. اگر سه هزار نيرويى كه در جنگ احزاب حاضر شدند در حفر خندق هم شركت نموده و همان‌طور كه تصريح شده هر نفر هم چهار ذراع حفر كرده باشند طول خندق دوازده هزار ذراع بوده است، يعنى حدود يك فرسخ و اين دقيق‌تر به نظر مى‌رسد. محمد حميدالله حيدرآبادى هم در كتاب رسول اكرم در ميدان جنگ114/ گفته است: «شخصاً بعد از رسيدگى به وضع خندق چنين استنباط مى‌كنم كه طول اصلى آن در حدود پنج كيلومتر و نيم بوده است». واقدى 454/2 گويد: خندق به مدت شش روز حفر شد.
حركت به سوى دشمن
ابن اسحاق 230/3 گويد: چون رسول خدا(ص) از حفر خندق فراغت يافت سپاهيان شرك متشكل از احزاب مختلف عرب به نزديك مدينه