12كه سخاوتمندانه تقديم مى‌دارم.
نگارنده پس از آنكه مطمئن شد كه كسى در اين باغ پهناور گردش نكرده و گلى از اين گلشن جاويد نبوييده، مشتاقانه در اين گلزار قدم نهاد و قلم زد و به پيرايش و آرايش آن پرداخت.
وى به دو شيوه اين راه را پيموده است؛ شيوۀ نخست كه شامل اين جلد مى‌باشد به صورت «موضوعى» و در موضوعات گوناگون حج را بررسى كرده است.
شيوۀ دوم كه شامل جلد آينده مى‌شود، حج را از نگاه هر شاعر به طور جداگانه و به ترتيب تقدم و تأخر زمانى، از قرن سوم تا قرن دهم نگاشته است. و در جلد سوم، حج را به همين گونه از شعراى قرن يازدهم به بعد جمع آورى كرده است.
نگارنده در جلد اول، يعنى همين جلد، كوشش كرده، اشعار شاعران پارسى گوى را از قرن سوم تا قرن دهم در تمام زمينه‌هايى كه به نوعى به حج مربوط مى‌شود گرد آورده و به تجزيه و تحليل بپردازد و سرانجام از گلواژه‌هاى عطر آگين و خوشبويى كه در اين گلستان روييده، دسته‌گلهايى چيده و به گلدوستان هديه نمايد. وى تا حد امكان سعى كرده سروده‌ها را به ترتيب قرن و تاريخ وفات شاعر بنگارد و در اين بين اگر بيتهايى از لابلاى قصايد، غزليات، قطعات و سروده‌هاى شاعران كه حذف آن آسيبى به موضوع وارد نمى‌كرد آورده نشده و يا از قلم افتاده است، باخواست خدا در جلد دوم همۀ آنها در زير عنوان هر شاعر آورده مى‌شود.
چشم انداز حج
نويسنده در اين جلد، از زواياى گوناگون و تازه‌اى به منظرۀ زيبا و تماشايى حج نگريسته و از مناظر دلگشا و دل انگيز آن بهره‌مند گشته است. هم در متن و پاورقيها به عنوان شاهد مثال به بُعد تاريخى حج نظر افكنده و هم به جغرافياى آن نگاه انداخته و هم يك دوره آداب، اسرار، اعمال و مناسك حج را از ديدگاه شرع، عرفان، تصوف، ولايت و... بررسى و تحقيق كرده است و به نكات نگفته و نهفتۀ بسيارى رسيده است.