80
ب- آثار اسلامى و اماكن كوفه
1- مسجد كوفه
يكى از آثار مهم و زيارتى كوفه،مسجد تاريخى اين شهراست.اين مسجد شايد نخستين بنايى باشد كه به هنگام احداث شهر برپاكردند،زيرا وقتى سعد بن ابى وقاص اين منطقه را براى استقرار دائم سپاهيان و غازيان در نظر گرفت،نخستين اقدام او بناى مسجدى براى عبادت مردم بود.آنان ابتدا نقشۀ مفصل و جامعى براى بناى مسجد كشيدند و بر آن اساس مسجد را،كه محور و مركز اصلى شهر بود،ساختند.محدودۀ مسجد را با تيراندازى يك تيرانداز تعيين كردند كه در چهار سمت تير انداخت. 1دليل اين كار آن بود كه مى‌خواستند مساحت بسيار زيادى را به مسجد اختصاص دهند به گونه‌اى كه همۀ جنگ‌جويان و ساكنان اين منطقه،كه به چهل هزار نفر مى‌رسيد،براى نماز در آن‌جا حضور يابند. 2
اين مسجد به صورت مربع با ديوارهاى كوتاه ساخته شد كه بخش عمده‌اى از آن سقف نداشت.از ابتداى بنا تا سال41 هجرى،كه زياد بن ابيه حاكم عراق به توسعه و تجديد بناى آن پرداخت،تغييرى در مسجد ايجاد نشد.در اين دوران،ديوارهاى مسجد مستحكم‌تر و مرتفع‌تر شد و مقدارى هم بر وسعت آن افزودند،مقصوره و محرابى براى آن ساختند و كف آن را باريگ پوشاندند. 3
در قرن ششم،كه ابن جبير كوفه را ديده،آن را مخروبه‌اى توصيف مى‌كند كه فقط جامع آن از خرابى مصون مانده است. 4ابن بطوطه نيز آن را در قرن هشتم ديده ومسجد را چنين توصيف كرده است:«سقف مسجد برستون‌هايى از سنگ تراشيده شده استوار است و قطعات سنگ با سُرب به يك‌ديگر پيوسته است». 5