70مىگويند:
«حجاز را از آن رو بدين نام خواندند كه حاجز ميان تهامه و نجد است»يك تعريف جغرافيايى است.
اين حقيقت جغرافيايى از نظر علماى گذشته دور نمانده است.آنها ارتباط ميان حجاز و سراة را دريافته بودند ولى در مقدار اين علاقه اختلاف داشتند.ابن دريد از بكرى روايت مىكند كه حجاز را حجاز ناميدهاند زيرا ميان نجد و سراة مانع است.بنابراين اصل حجاز غير از سراة است و در مشرق آن واقع شده است.
اما سلسله جبال سراة از اقصاى جنوب جزيرة العرب تا شمال آن كشيده شده،جلگۀ تهامه باريكهاى است در غرب آن و ارتفاعات نجد در شرق آن واقع شده.اين سلسله در جنوب متصل و مرتفع است پس ارتفاعش كم مىشود تا در وسط و شمال بريده مىشود.
همدانى جبال سراة را چنين معرفى كرده است:جبل سراة كه ميان ناحيۀ مرتفع و ناحيۀ پست شبه جزيره فاصله است طود ناميده مىشود. 1
ياقوت به نقل از نصر گويد«سراة كوههايى است متصل به يكديگر.كه فاصله است ميان تهامه و يمن» 2و نيز ياقوت از حازمى روايت مىكند كه سراة جبالى است و نيز زمينى كه ميان تهامه و يمن حاجز است.
شمارى از راويان فراتر رفته و گفتهاند كه حجاز همان سراة است،بكرى مىگويد:كوه سراة حد ميان تهامه و نجد است.ابتداى آن يمن است و آن بزرگترين كوههاى عرب است و تا بادية الشام ادامه دارد.عرب آن را حجاز گويد.چند وادى آن را قطع مىكند تا به نخله رسد.
از آن واديها است خيطى 3و يسوم.كه دو كوهاند در نخله و كوههاى ديگر بدان پيوسته است چون جبل الابيض و جبل العرج و قدس و آره و اشعر و اجرد. 4
همدانى و ياقوت همانند اين نوشتهاند و ياقوت روايت خود را به سعيد بن المسيّب