25بندگى وايجاد ارتباط قلبى با خداوند است.
حجّ كلاس تعليم و تربيت است، زمينهاى است براى تحصيل علم زندگى و حسن معاشرت، وتحكيم مبانى اخلاق اسلامى در عمل.
حجّ درس جهاد و فداكارى بامال و جان و گسستن از خود و خودخواهىها، و جدا شدن از تعلّقات و جذبات زندگى مادّى، و رو آوردن به عالم معنا، و حركت به سوى خدا است.
حجّ به ما آموزش توحيد در عقيده ووحدت در رويّه و ضرورت تبادل افكار و آرا و همكارىهاى اجتماعى، علمى، فرهنگى، اقتصادى وسياسى را مىدهد، و خلاصه حجّ در مجموعۀ اعمال ومناسك، تابلويى از تماميّت دين مقدس اسلام وحيات دنيا وآخرت را به نمايش مىگذارد، وانسان حجگزار را از عالَم خاكى به اوج مىبرد، وبه عالَم قدس وملكوت پرواز مىدهد، وحياتى نوين از معنويت وارتباط با حقّ وحضور نزد ربّ، در كالبد خسته حاجى مىدمد.
امام صادق عليه السلام در بيان آداب باطنى حجّ مىفرمايند: