36رسول خدا صلى الله عليه و آله اين جامعه را بر سه اساس، بنيان نهاد:

1- مسجدى كه بر پايۀ پرهيزگارى بنا شده بود.

2- اخوّتى كه رشته‌هاى مودت را ميان مسلمانان استوارى مى‌بخشيد.

3- وثيقه (يعنى دستور و قانون) كه براى ايشان شيوۀ تعاون و زيستن با يكديگر و با ديگران را تعيين مى‌نمود.

پيامبر صلى الله عليه و آله از هجرت به مدينه خوشحال بود. وى دارالهجرۀ خود را در خواب ديده بود. خداوند رؤياى او را به تحقّق پيوست كه رؤياى رسول صلى الله عليه و آله وحى است و حق.

از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت شده كه فرمود: «در خواب ديدم از مكه مهاجرت مى‌كنم به سر زمينى كه در آن نخل‌هاست. گمانم به يمامه يا هجر رفت ولى آنجا مدينۀ يثرب بود.» ¹ پيامبر صلى الله عليه و آله به اصحاب بزرگوار خود اجازت فرمودند كه به مدينه هجرت كنند. آنگاه آن حضرت صلى الله عليه و آله در 27 صفر سال اول هجرى/ 10 سپتامبر 622 م. رهسپار مدينه شد و روز دو شنبه برابر با 12 ربيع‌الاول سال اول هجرى/ 24 سپتامبر 622 به قُبا رسيد. چهار روز در آنجا توقف كرد و نخستين مسجد در اسلام را در آنجا بنا نمود. خداى تعالى در وصف اين مسجد فرمايد:

لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوىٰ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجٰالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اللّٰهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ ²

«مسجدى كه از روز نخست بر پرهيزگارى بنيان شده، شايسته‌تر است كه در آنجا نماز كنى. در آنجا مردانى هستند كه دوست دارند پاكيزه باشند؛ زيرا خدا پاكيزگان را دوست دارد.»