22مؤاخات يا برادرى بسته شد و همۀ تلاش‌هاى فتنه انگيزانۀ يهود باد هوا شد.
مسجد شريف نبوى دو بار ساخته شد؛ يك بار هنگامى كه به مدينه تشريف آورد و بار ديگر هنگامى كه از غزوۀ خندق باز گرديد. 1 پيامبر صلى الله عليه و آله در اطراف مسجد به ساختن خانه‌ها فرمان داد، و خانه‌هاى مهاجران و انصار در اطراف مسجد بنا شد. خلفا نيز به همان راهى رفتند كه رسول‌اللّٰه صلى الله عليه و آله رفته بود. عمر ابن خطاب مسجد شريف نبوى را توسعه داد همچنين عثمان بن عفّان به توسعۀ مسجد اقدام كرد تا آنگاه كه دارالخلافۀ اسلامى در عهد على بن ابى‌طالب عليه السلام از مدينه به كوفه انتقال يافت.
3 - مدينۀ منوره در عهد امويان و عباسيان
(40 - 656 ه . ق. \661 - 1258 م.)
با آنكه در عصر اموى مركز حكومت اسلامى از كوفه به دمشق منتقل شد. مسجد نبوى همچنان توسعه مى‌يافت، از جمله در عهد وليدبن عبدالملك و به دست عامل او بر مدينه، عمر بن عبدالعزيز. همچنين در عهد، مهدى عباسى چند بار مسجد ترميم شد و در آن اصلاحاتى صورت گرفت. تا سال 654 ه . ق. 1256 م. كه در آنجا آتش افتاد؛ از جمله سقف چوبى آن بكلى سوخت و منبر نابود شد و درها و خزائن و پنجره‌ها طعمۀ حريق‌گرديد. 2
4 - مدينۀ منوّره در عهد مماليك بحرى
(656 - 784 ه . ق. \1258 - 1382 م.)
با استيلاى مغول به بغداد، در سال 656 ه . ق. \1258 م. دولت