21به «عبيل» - كه سيل جُحفه آنها را نابود كرده - و «عماليق» و «اوس و خزرج» باز مى‌گردد. پس كسانى كه مى‌پندارند در يثرب يك دولت يهودى وجود داشته، خطا مى‌كنند. يهود هيچگاه در مدينه حكومت نكرده‌اند. اينان به مدينه آمدند و در آنجا سكونت گزيدند و به وسيلۀ رباخوارى بر ثروت‌هاى آن چيره شدند. 1 در آنجا معابد و مدارس و احبار داشتند. در طول تاريخ همواره در طريق نفاق افكنى و دميدن روح شك در مردم گام بر مى‌داشتند، تا آنگاه كه در عهد رسول‌اللّٰه صلى الله عليه و آله همگى از آنجا رانده شدند. 2
ساكنان مدينه در اين برهه از زمان، از نژادهاى مختلف و داراى عقايد گوناگون بودند، چون در آن زمان‌ها حكومت نيرومند واحد وجود نداشت كه همۀ افراد آن جامعه را تحت سلطۀ خويش در آورد، قوّت و قهر از آنِ جماعتى بود كه قوى‌تر مى‌بود. بنابراين بايد گفت كه جامعۀ مدينه در آن عصر يك جامعۀ قبيله‌اى بوده است. 3
2 - مدينۀ منوره در عهد رسول اللّٰه صلى الله عليه و آله و خلفاى راشدين
(1 - 40ه . ق. \622 - 660م.)
با هجرت محمد مصطفى صلى الله عليه و آله در روز دوشنبه 12 ربيع الأول سال اول هجرى برابر با 24 سپتامبر سال 622 ميلادى، مدينه مركزيتى ارجمند و عالى يافت و نخستين عاصمه يا مركز اسلام گرديد. آمدن رسول خدا صلى الله عليه و آله موجب صلح ميان دو قبيلۀ اوس و خزرج گرديد و ميان مهاجران و انصار پيمان