63
حسن: بله و انشاءاللّٰه مرا نيز ثبتنام مىكنند.
حاجآقا: شما كه هنوز به حد تكليف نرسيدهاى در حالى كه يكى از شرايط وجوب حَجَّةُالاسلام بلوغ است.
حسن: حَجَّةُالاسلام يعنى چه؟
حاجآقا: يعنى همان حجى كه بر عهده هر انسان مستطيع واجب است و در قرآن مجيد آمده است:
«وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً». 1
حسن: هر كسى فقط بايد حجة الاسلام انجام دهد و حج ديگرى غير از آن جايز نيست؟
حاجآقا: چرا حجهاى ديگرى نيز هست. مثلاً كسى كه حجةالاسلامش را انجام داده است اگر حج رفت حج او مستحبى است، يا كسى كه مستطيع نبود و با سختى و زحمت خود را به مكه رسانيد حجش استحبابى است، يا كسى نذرى مىكند كه به حج رود كه اين حج نذرى مىشود، حال اگر حجةالاسلام خود را انجام داده يا اصلاً مستطيع نيست همين حج نذرى را انجام مىدهد و اگر هنوز حجةالاسلام را انجام نداده است و نذرش مطلق باشد همان حجةالاسلامى كه انجام مىدهد از حج نذرى هم كفايت مىكند، حج نيابتى هم داريم و آن در صورتى است كه كسى حج واجب خودش را انجام داده باشد يا اصلاً واجبالحج نباشد كه مىتواند نايب كسى شود كه مرده است يا مريض است و نمىتواند به حج رود، و حج بذلى هم داريم و آن اين است كه كسى به شخصى غير مستطيع