54عرض كرد:
«فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النّٰاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ » «دلهاى گروهى از مردم را به اينان متمايل ساز» و نفرمود «دلهاى همه آدميان را»، به اصطلاح ما طلبهها مِن تبعيضيه به كار بُرد و فرمود «مِن الناس». و اگر اين حرف «مِن» را نمىآورد معنايش اين بود كه دلهاى همه را به سوى اينان متمايل ساز.
نكته جالبتر اين كه ضمير «اليهم» به ذريۀ حضرت ابراهيم برمىگردد كه چون آنان در كنار بيت اللّٰه الحرام ساكن شدند اين اشتياق به فرزندان ابراهيمى كه در كنار خانۀ خدا هستند به عشق به خانۀ خدا تبديل شد.
به همين جهت برخى خيلى مشتاق رفتن به حج هستند و گروهى اصلاً تمايلى به حج ندارند، برخى اين چنين مشتاقند و برخى آن چنان گريزان.
حضرت ابراهيم عرض كرد: «وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرٰاتِ » «آنان را از ميوهها بهرهمند ساز» و اين دعا نيز مستجاب شد. در آنجا بيش از دو ميليون نفر از گوشه گوشه دنيا با طبايع مختلف و تقاضاى غذاهاى گوناگون حدود يك ماه در سرزمينى داغ و بىامكانات و... به سر مىبرند ولى براى همه آنها در همه اوقات امكانات لازم و كافى وجود دارد. اينها ثمره دعاى ابراهيم است كه فرمود: «وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرٰاتِ » تازه اين حرفها مربوط به صورتى است كه دعاهاى او مربوط به ماديات باشد.
ممكن است مراد از «وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرٰاتِ » روزيهاى معنوى باشد. يعنى خدايا اين سرزمين را چنان قرار بده كه هر كس از هر كجا مىآيد بهرهاى معنوى ببرد و از اينجا با دست خالى برنگردند، به همين