88توان شيطان به سيطره و سلطه بر برخى انسانها تأكيد دارند كه بارزترين ويژگى اين انسانها، رسيدن به مقام بندگى و عبوديّت خداوند است. در حقيقت، مقام بندگى خداوند، جايگاه و مقامى است كه ساكن خويش را از سلطۀ شيطان مصون مى‌دارد و به اين ترتيب، شيطان را بر بندگان مخلص خداوند سلطه‌اى نيست، كه حتّى خود شيطان نيز به اين عجز خويش اعتراف مى‌كند: قٰالَ رَبِّ بِمٰا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلاّٰ عِبٰادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ ؛ «شيطان گفت خدايا چنان كه مرا گمراه كردى من نيز در زمين (همه چيز را) در نظر فرزندان آدم جلوه (زينت) مى‌دهم و همۀ آنها را گمراه خواهم كرد به جز بندگان پاك و خالص تو.» ¹و به اين ترتيب، مناسك حجّ يكى از مهمترين اعمالى است كه در وصول انسان به مقام عبوديّت حضرت احديّت نقشى شايان توجّه ايفا مى‌كند. علاوه بر جامعيّت حجّ (كه ذكر اجمالى آن گذشت) تمامى مراحل و اعمال اين آيين الهى مقوّم و مؤيّد عبوديّت انسان هستند.

هويّت‌بخشى: موضوع «هويّت» و «طلب هويّت» و «احراز هويّت» يكى از اصلى‌ترين موضوعات و ويژگيهايى است كه فرزندان آدمع، به انحاء مختلف به مراتب و درجات آن (اعم از هويّت فردى، جمعى، ملّى، شخصى، طبيعى، اكتسابى، علمى و ساير مراتب هويّت) توجّه و تمايل نشان داده و در جستجوى آن هستند. ² مناسك حج، با همۀ اجزا، عناصر، ويژگيها و معانى خويش، هويّت منحصر به فردى را به مسلمانان و به امّت