41مى‌گردد، و اينها همان ادراكاتى هستند كه در مناسك حجّ مورد نياز حج‌گزار هستند. به‌عبارتى، در سفر حج، علاوه‌برنياز به همۀ تجهيزاتى كه براى‌هر عبادت وهر سفر وهر وظيفه‌اى ضرورت‌دارند، چشم دل و قابليّت و صلاحيّت و اهليّت داشتن براى درك معانى نيز ضرورت دارد كه يكى از مهمترين زمينه‌هاى آن، حلال بودن مال و احتراز از حرام است.
طلب حلاليّت از ديگران، كه اين تأكيدى است به اهميّت خلق‌الله به عنوان عيال‌الله كه بدون رضايت آنان، و در حالى كه حقّى بر ذمّۀ انسان داشته باشند، حجّ با اشكال مواجه است.
انجام وصيّت، يعنى آماده بودن براى مرگ، و اين يعنى دل كندن از دنيا، به اميدِ ماندن در جوار خانۀ او، يا، نه، اعلام بى‌ترسى از مردن. و از آن بالاتر، آگاهى به اين موضوع و اعلام آن كه: «مرگ» آغاز «بيدارى» است.
نقل است كه قبل از سفر حج، بايد همۀ كارها را به خداوند واگذار كرد و بيش از هميشه، تسليم قضا و فرمان و تقدير او شد، و با رفاه وآسايش وداع كرد و بر خود و بر نيروى خويش و بر مال و ياران خود تكيه نكرد. بايد آداب سفر الهى حج را آموخت و به كار بست و همۀ صفات پسنديدۀ مناسب سفر و مراوده با ديگران از جمله ادب و تحمّل وصبر و شكر و شفقت و سخاوت و ايثار را مدِّ نظر قرار داد. بايدازمعاصى و گناهان صادقانه توبه كرد و آمادۀ حضور در سرزمين وحى شد. 1