59شمرده است. 1
سير تاريخى مسأله
بررسى سير تاريخى اين مسأله نشان مى‌دهد كه زمامداران وقت، اصرار زياد داشتند كه بر خلاف تأكيد فراوان پيشوايان اهل بيت، آهسته خواندن «بسم‌اللّٰه...» را به هر قيمتى كه هست تثبيت كنند، از اين نظر، گاهى پيشوايان معصوم، از روى تقيه آهسته مى‌خواندند و پيروان خود را نيز به آن دعوت مى‌كردند بطورى كه مرحوم «شيخ حرّ عاملى» در كتاب «وسائل الشيعه» بابى تحت عنوان: «جايز بودن ترك بسم‌اللّٰه...» و نيز «جايز بودن آهسته خواندن آن از روى تقيه» باز كرده است، 2 و اين نشان مى‌دهد كه فشار و اصرار از طرف حكومتهاى وقت، به قدرى شديد بوده كه امامان، تقيه را تجويز نموده‌اند.
اين بحث را با نقل سخنى از «فخر رازى» يكى از بزرگترين مفسران اهل سنت به پايان مى‌بريم، وى در اين زمينه بحث گسترده‌اى دارد و اقوال و فتاواى اهل سنت را نقد و بررسى مى‌كند و از نظريۀ جزء بودن «بسم‌اللّٰه...» و بلند خواندن آن در نماز جانبدارى مى‌كند و مى‌گويد:
مذهب فقهى «على» - عليه‌السلام - بلند خواندن بسم‌اللّٰه در تمام نمازهاى، «اخفاتيّه» و «جهريه» بوده و در تمام عمر به اين مذهب و روش ثابت مانده است. حقانيت مذهب فقهى على - (ع) - در ذهنم قوى و