344به علاوه، وقتى تربت پاك و مطهر ولىّ خدا مقدس است، به تناسب قداستِ مكان و جايگاه، زائر بايد شؤون آنجا را رعايت كند. خداوند به حضرت موسى فرمان مىدهد كه: اى موسى! تو در وادى مقدس طورى، كفشهايت را درآور. 1 همين نكته سبب شده كه بزرگان در توصيههاى خود به بيرون آوردن كفش در حريم قدس زيارتگاهها تأكيد كنند. هم خودشان در عمل، پابرهنه به حرمها مشرف شوند. شيخ بهايى در شعرى كه به مناسبت تشرف به حرم علوى دارد، مىگويد: اين افق روشن كه بر تو آشكار گشته، در حريمش خضوع كن و اين طور سيناست، كفشاز پاى درآور:
«...هذا حَرَمُ الْعِزّةِ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ». 2
5. ذكر و تكبير و تسبيح
از آدابى كه براى زيارت مرقدهاى مطهر بيان شده، گفتن تكبير و تهليل هنگام تشرف است. ياد خدا و حمد و ستايش او و ذكر توحيد و تسبيح و تنزيه، هم توجه دادن به عظمت خداوند است كه چنين شخصيتهاى عظيمى آفريده كه عظمتشان در عبوديت و تواضع در پيشگاه خداست، هم نوعى تعديل نگاه و توجه انسان زائر است، تا دربارۀ اين پيشوايان الهى، دچار غلوّ نشود و نسبتهاى غلوّآميز ندهد و محوريت توحيد در همۀ مسائل حفظ شود. مثلاً در زيارت امامحسين(ع) روايت شده كه قبل از زيارت و در بدو ورود، حتى وقتى به فرات مىرسد تا غسل زيارت كند، صد مرتبه الله اكبر، صد مرتبه لا إِله إلاّ الله و صد مرتبه صلوات بگويد. نيز در روايت است: هنگام زيارت، وقتى مقابل قبر امام معصوم قرار گرفت، اگر بگويد: «لا إِلَه إِّلا اللهُ وَحْدَهُ لاشَرِيكَ لَهُ» ثواب بسيارى براى او نوشته مىشود. 3
ذكرگفتنوخدا را بهيكتايى ستودن و او را بزرگشمردن، در همهحالخوب است و در حرمهاى مطهر اوليايى كه مظهر اخلاص و توحيد و ذكر و تسبيحاند، خوبتر.