19
فصل دوم:جايگاه حج در اسلام
اسلام داراى مبانى و اركانى است. يكى از اين اركانْ حج است. چنان‌كه امام‌باقر(ع) فرمود: اسلام بر پنج پايه بنيان نهاده شده است: نماز، زكات، روزه، حج و ولايت؛
«بنى الإسلام على خمسة أشياء: على الصلاة و الزكاة و الصوم و الحج و الولاية » 1 . بنابراين، آن‌كس كه عمداً حج نگزارد، ركنى از اركان دين الهى خويش را نابود كرده و در نتيجه اسلام كامل را از بين برده است. از همين‌رو خداوند از ترك عمدى حج، به كفر تعبير مى‌فرمايد: وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰالَمِينَ 2.
اسلام از آن جهت كه دين جهانشمول است و همواره دو اصل زوال‌ناپذيرِ «همگانى» و «هميشگى» بودن را گوشزد مى‌كند، بايد برنامه‌هاى آن هم جهانى بوده و نمودار زنده‌اى از كليّت و دوام باشد. حج از شاخص‌ترين برنامه‌هاى جهانى اسلام است، از اين‌رو مى‌توان همگانى و هميشگى بودن آن را سند گوياى كليّت و دوام دين الهى دانست. براى تبيين جهانى بودن حج و اينكه متن اين عبادت دينى، گسترس و دوام را به همراه دارد، به شواهد قرآنى در اين‌باره اشاره مى‌شود:
1. حج، همان آهنگ زيارت كعبه و انجام مناسكى خاص است و كعبه اوّلين خانه‌اى است كه براى عبادت تودۀ مردم بنا نهاده شده و اوّلين مركزى است كه عبادت‌كنندگان را