20پس معيار شرك اين است كه موجودى به طور مستقل در عرض خدا مورد توجه و تقديس قرار گيرد و گرنه هيچ موحّدى را در عالم پيدا نمى‌كنيد حتى كسانى كه خود مدعى آن هستند كه هر نوع واسطه‌اى شرك است، گرفتار شرك مى‌شوند.
لازم به ياد آورى است كه أخيراً در بين اهل‌سنّت يك حركت و جريانى مشاهده مى‌شود كه مخالف افكار و روش بزرگان سلف آنان است، در نوشته‌ها و كتاب هايى كه منتشر مى‌كنند به گونه‌اى زيارت و توسل را زير سؤال مى‌برند؟ در صورتى كه علماى بزرگ اهل‌سنّت در طول تاريخ با اين جريان مخالف بوده‌اند بلكه توسل را مشروع و جايز دانسته‌اند براى آن كه اين مطلب روشن و مستند باشد بخشى از گفتار علماى اهل‌سنّت را ذكر مى‌كنيم تا تضاد و دوگانگى بين اين دو ديدگاه روشن شود و در نهايت خوانندگان خود داورى نمايند. وظيفۀ هر مسلمانى آن است كه سخن را بشنود و حق را برگزيند. «فَبَشِّرْ عِبٰادِ اَلَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ». 1
توسل از نگاه علما و دانشمندان شيعه و اهل‌سنّت
ديدگاه ونظر علماى شيعه در مسألۀ توسل روشن است زيرا به اجماع و اتفاق توسل را مشروع و جايز مى‌دانند البته با اين