29مسلمين است. چنانچه اكتفا به يكسرى اعمال و مناسك بدون توجه به روح آنها و غفلت از رسالت و آثار حياتبخش آن نيز موجب ضعف روحيۀ دينى از جامعه اسلامى مى‌شود. از اين جهت اهميّت فريضۀ حج و جنبۀ حياتى آن از نظر سياست جهانى اسلام تا حدّى است كه فرموده‌اند:

«لَوْ انَّ النّٰاسَ تَرَكُوا الحَجَّ لَكٰانَ عَلَى الوٰالِى انْ يُجْبِرَهُمْ عَلٰى ذٰلِكَ وَعَلَى الْمَقٰامِ عِنْدَهُ...فَاِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ امْوٰالٌ انْفَقَ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْتِ مٰالِ الْمُسْلِمين». ¹

«اگر مردم از انجام حج رو برگردانند، بر زمامدار مسلمين است كه آنها را به حج و اقامت در مكه مجبور كند...و اگر مردم، قدرت مالى نداشته باشند بر حاكم اسلامى لازم است كه از بيت المال هزينه سفر حجّاج را تأمين كند.»

در روايات زيادى تهديد شده است كه در صورت تعطيل حج، عذاب خداوند نازل مى‌شود:

«وَاللّٰه اللّٰه فٖى بَيْتِ رَبِّكُمْ لاٰتُخَلُّوهُ مٰا بَقِيْتُمْ، فَاِنَّهُ انْ تُرِكَ لَمْ تُنٰاظَرُوا». ²

از خدا بترسيد دربارۀ خانه پروردگارتان، آن را تا زنده هستيد خالى نگذاريد كه اگر آنجا، رها شود مهلت داده نخواهيد شد.

از جمله ادلّۀ روشن بر اينكه، حج در حفظ اساس دين و احياى جامعه اسلامى، نقش مهمّى ايفا مى‌كند و در هيچ شرايطى نبايد تعطيل يا تضعيف شود، وجود رواياتى بدين مضمون است كه (در بعضى از