269شمرده و بى اختيار به سوى آن حركت مى‌كنند:
چون مشتبه شود جهت كعبۀ نجات
جز سمت درگهش نكند عقل اختيار 1
با وجودى كه ظهير فاريابى به كعبه و مكّه علاقمند است و كعبه در نظر او از ارزش بسيار برخوردار است و در اشعار مدحيّه خود خوبيها و اوصاف و حالات پسنديدۀ ممدوح را به كعبه و متعلّقات آن تشبيه مى‌كند.
20 - حكيم جمال الدّين ابو محمّد الياس بن يوسف بن زكى بنى مؤيّد نظامى گنجوى؛
(متوفاى 604 ه . ق.) از شاعران بزرگ داستانسراى قرن ششم است. نظامى دل را كعبه واقعى مى‌داند و در مخزن الأسرار مى‌گويد:
آنك اساس تو بر اين گل نهاد
كعبۀ جان در حرم دل نهاد 2
و در مثنوى خسرو شيرين گفته است:
مبين در دل كه او سلطان جان است
از شعر نظامى پيداست كه بسيار مشتاق زيارت كعبه بوده ولى گويا توفيق زيارت نيافته است.
چند گويى كعبه را كاينك به خدمت مى‌رسم
چون نخوانندت هنوز از دور خدمت مى‌رسان 4