221زبان و بيان بعضى الفاظ. وى اين تمثيل را براى شخصى مى‌آورد كه به خاطر عائلۀ زياد، آنها را ترك مى‌كند كه به شهرى ديگر مى‌رود. پروردگار به او درسى مى‌دهد و مى‌گويد:

حج مپندار گفت لبّيكى جامه مفكن بر آتش از كيكى ¹

خداوند جسم نيست كه نياز به جاو مكان و خانه داشته باشد و اينكه كعبه را «بيت‌اللّٰه» مى‌گويند براى تعريف خانه است كه از ديگر خانه‌ها ممتاز باشد. سنايى خطاب به مردم، قشرى كه توجّه به صورت دارند و از معنويّت بى‌خبرند، گفته است:

اى كه در بند صورت و نقشى

از اخبار و روايات چنين استفاد مى‌شود كه اوّل نقطۀ زمين محلّ كعبه بوده و بقيّۀ قسمتهاى كرۀ زمين از گسترش همان مكان پديدار شده است.

و چون كعبه پيش از آفرينشِ زمين بر روى آب بوده، «بيت عتيق» نامگذارى شده است. سنايى با توجّه به همين باور، در مدح پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله - كه فرمود:

«كنت نبيّا و آدم بين الماء و الطّين » و با اين جمله خلقت خود را پيش از ديگر انسانها مى‌داند - مى‌گويد:

كعبۀ باديۀ عدم او بود عالم علم را علم او بود ³

سنايى به هيچ كس اجازۀ تحرّى با كعبه را نمى‌دهد و مى‌گويد:

خرد اينجا تهى كند جعبه كه تحرّى بداست با كعبه

پيش كعبه مگر كه بوالهوسى