20حضور قاطع حاجيان در اين جلسات چنان شورانگيز است كه هر فردى را تحت تأثير قرار مى‌دهد، انديشۀ چنين سفر مقدسى سراسر وجود آنان را پر كرده و اين محفل را كه مقدمه‌اى براى رفتن است گرم مى‌كند. در يكى دو سال گذشته با پخش برنامه‌هاى منظم از صدا و سيما دربارۀ مناسك و آثار تاريخى حرمين شريفين، از يكى‌دو ماه قبل از حج فضاى كشور تغيير مى‌كند. نداى لبيك زيبايى كه در آغاز اين برنامه پخش مى‌شود، هر شنونده‌اى را به سوى خود مى‌كشاند. آشنايان با مناسك حج به تعليم احكام مى‌پردازند، استادان تاريخ‌دان به تشريح امكنه تاريخى مشغولند و ديگر دانشوران، از لطائف عرفانى و جنبه‌هاى دينى حج سخن مى‌گويند و بالاخره مسئولان ادارى حج مسائل و مشكلات سفر را بازگو مى‌كنند.
امسال در طى يك‌ماه قبل از آغاز اولين پروازها، هر روز، سيماى جمهورى اسلامى برنامۀ مناسك داشت. علاوه بر آن برنامه منظمى طى دوماه پيش از حج، هر هفته دوبار كه يك‌بار آن تكرار همان برنامه بود پخش مى‌شد. مجموع اينها در آشنا كردن مردم كشورمان بويژه زائران با محيط حرمين شريفين بسيار مؤثر بوده و هست. مطمئناً بسيارى از مردم با ديدن اين برنامه‌ها در انديشه اين سفر پرمعنويت فرو مى‌روند، اما چه كنند كه دشوارى‌هاى فراوانى بر سر راه آنان قرار دارد و به راحتى نمى‌تواند اين خواستۀ قبلى خود را جامۀ عمل بپوشاند.
در طى اين‌روزها، كسان ديگرى سخت گرفتار خاطره سفر حج خويش مى‌شوند، كسانى كه سال پيش از اين يا قبل از آن به حج مشرف شده‌اند و هنوز خاطراتى دارند، سر شوق مى‌آيند. مى‌دانيم كه شوق اينها براى رفتن بيشتر از ديگران است، آنان علاقمندند حداقل يك‌بار ديگر آن سفر را تكرار كنند. آنان مى‌گويند: سال اول چشممان بسته بود اگر بار ديگر برويم با چشمان باز مى‌رويم. اين سخن دور از واقعيت نيست، من خود شاهد بودم شخصى كه سال قبل به سفر حج رفته بود، به فرودگاه آمده و با چشمان اشك‌بار شاهد رفتن حاجيان بود، او گفت كه فقط و فقط براى ديدن صحنه عازم شدن حجاج به فرودگاه آمده است.