34
پيشنهادات و انتقادات
1- اگرچه اكثريت زائران به شوق ديدار يار و كسب معرفت و انجام فريضه الهى و استغفار و انابه مشرف مى‌شوند، و اين سفر را كاملاً متفاوت با ديگر سفرها مى‌دانند، اما اندكى نيز هستند كه تفاوت ميان اين سفر الهى را با تفرج و سفرهاى تفريحى درنيافته‌اند.
اين معدود زائران همچون تورهاى مسافرتى، در حج نيز در پى راحتى و رفاه و خوش‌گشتن هستند و لذا از فيوضات بى‌پايان زمان‌ها و مكان‌هاى مقدس در سفر حج كمتر بهره مى‌برند. آنان به زعم خود هزينه كلانى براى اين سفر پرداخته‌اند و لذا كاروان و دست‌اندركاران بايد يكسره در خدمتشان باشند. از اين رو با اندكى كمبود يا مشكل، زبان به اعتراض و گلايه مى‌گشايند.
گذشته از اين كه مسؤلان و مديران كاروان‌ها بايد در انجام وظايف خود به بهترين نحو بكوشند؛ متوليان امر حج نيز بايد در جلسات توجيهى خويش زائران را نسبت به مشكلات و كمبودهاى احتمالى آگاه كنند و اصولاً توجيه كنند كه سفر حج بدون سختى و مشقت نبوده است. مگر نه اين كه حافظ مى‌گويد:
در بيابان گربه شوق كعبه خواهى زد قدم
سرزنش‌ها گر كند خار مغيلان غم مخور
زائران بايد بدانند به كجا، و براى چه مى‌روند. اگر مقصد و هدف را به درستى شناختند، در برخورد با شدائد و موانع سهل خواهند گرفت. آنان اگر بدانند كه نسبت به گذشتگان، شدائد اين سفر تا چه اندازه كم شده است، قدر وضع موجود را درمى‌يابند.
مقايسه‌اى ميان هزينه سفر حج در ايران با كشورهاى همسايه‌اى چون افغانستان، تركيه و عمان و خدماتى كه سازمان حج و زيارت به زائران ايرانى ارائه مى‌كند در قياس با زائران آن كشورها ارزش بالاى خدمات دست‌اندركاران حج جمهورى اسلامى ايران را نشان خواهد داد.
جا دارد دست‌اندركاران در جلسات توجيهى خود به استناد گزارش‌هاى موجود - كه راقم اين سطور در ديدار رؤساى بعثه‌هاى ممالك اسلامى با سرپرست