158حضور امام بايد بدو پرداخت شود، اما در صورت نبود امام، برخى گفته‌اند: مباح و بخشوده است، برخى گفته‌اند: بايد آن را حفظ كرد و هنگامى كه نشانه‌هاى مرگ ظاهر شد به وارثان خود وصيت كند. برخى گفته‌اند: خمس دفن مى‌شود. شمارى نيز گفته‌اند: نيمِ خمس به مستحقّان آن داده مى‌شود و آنچه ويژۀ امام است از طريق وارثان و يا دفن كردن حفظ مى‌شود. بعضى نيز گفته‌اند: سهم امام نيز به گروههاى موجود داده مى‌شود، زيرا در صورت عدم كفايت [ سهم مستحقان ] امام بايد آن را [ از سهم خود ] كامل كند. وقتى اين كار، با وجود امام، واجب است در غيبت او نيز همان وجوب را دارد، و اين به واقعيت، مانندتر است» (شرايع الاسلام ، ج 1، ص 184).
سخن علامۀ حلّى رحمه الله صراحت در وجوب كنار گذاشتن خمس و پرداخت آن به سادات ارجمند دارد و معافيت از پرداخت آن تنها به سه مورد ياد شده اختصاص دارد و بس.
نويسنده مى‌گويد: يكى از اين جماعت يحيى بن سعيد حلّى متوفّا به سال 690 هجرى است كه به نظريۀ معاف شدن شيعيان از خمس و جز آن گرايش يافته، و اين از بهر كرامت و فضيلتى است كه ائمّه بر شيعيان نهاده‌اند و اين در كتاب او الجامع للشرائع صفحۀ 151 آمده است.
پاسخ نويسنده اين است كه يحيى بن سعيد حلى رحمه الله در كتاب خود الجامع للشرائع چنين آورده است: بر هيچ كس جايز نيست در خمس تصرّف كند مگر با اجازۀ امام در زمان حضور ايشان، و در زمان غيبت ائمّه عليهم السلام ، تصرّف در حقوق خود را از خمس گرفته تا جز آن، در