17ندارد و هر حاجى اولين طواف خود را بايد در جامهاى انجام دهد كه از حمس گرفته باشد و اگر چنين جامهاى پيدا نكند بايد لخت و عور طواف كند! براى آنها فقط يك پيراهن مجاز بود 1 و اگر احياناً كسى مايل بود در لباس خود طواف كند، بايد پس از فراغ از طواف آن جامه را به دور اندازد و عرب آن را «لقى» مىناميد.
ياقوت حِمَوى در «معجم البُلدان» مىنويسد كه اهل حمس، بز يا ماده گاو نگه نمىداشتند و كرك نمىرشتند و به خانه يا چادرى كه از مو يا گِل ساخته شده بود داخل نمىشدند و فقط در خيمههاى چرمى سرخ سكونت مىگزيدند. 2
استاد رشيد جميلى مىنويسد 3: در جاهليت، عرب به سه گروه تقسيم مىشدند:
1- «حلّه» و آنان طواف كعبه را در حال عريان انجام مىدادند.
2- گروهى ديگر با لباس شخصى طواف مىكردند كه آنان را حمس مىناميدند.
3- طايفهاى كه به «طَلْس» معروف بودند. اينان در مراسم طواف بين رسوم حله و حمس جمع مىكردند؛ به اين معنا كه احرام را چون حله بجا مىآوردند ولى عريان به دور خانه نمىگشتند و نيز از حمس لباس به عاريه نمىگرفتند و از در خانهها داخل مىشدند و بدعت زنده به گور كردن دختران را نيز انجام نمىدادند و در وقوف عرفات چون حلّه شركت مىكردند و خلاصه مانند حله حج مىگزاردند.
ياقوت در معجمالبلدان (درباره ديگر عادات قريش) مىنويسد: قريش از هر قبيلهاى كه مايل بودند دختر خواستگارى مىكردند ولى اگر قبيله ديگرى مىخواست از آنان دختر بگيرد با وى شرط مىكردند كه بايد چون حمس عمل كند و عقيده داشتند كه براى آنان بواسطه شرفشان روا نيست به كسى كه در رسوم آنان همانند نباشد دختر دهند. 4
قرآن كريم به عادات آنان نسبت به عدم افاضه از عرفات در اين آيه اشاره مىكند: (ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفٰاضَ النّٰاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللّٰهَ إِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) و در رابطه با عريان طواف كردن حله مىفرمايد: ( يٰا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ). 5