18«و روزه را تا شب به اتمام برسانيد». (بقره: 187) يا وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً ؛ «و گفتار پروردگارت از روى راستى به انجام رسيد». (انعام: 115)

اما پاره‌اى ديگر از امور وجود دارند كه اثربخشى آنها منوط به تجميع همه اجزاى آن نيست؛ بلكه اثر مجموع اجزاء، مانند مجموع آثار اجزاء است و هر جزئى كه موجود شود، اثرش هم مترتب مى‌شود (البته اثرى به تناسب خود آن جزء) و اگر همه اجزاء جمع شود، همه اثرِ مطلوب حاصل مى‌شود؛ مانند روزه كه يك روز آن اثر يك روز را دارد و سى‌روز آن اثر كامل ماه را و تماميت را در اين قسم «كمال» مى‌گويند. ¹

واژه كمال پنج بار در قرآن كريم به صورت اسم و فعل به كار رفته است؛ ² براى نمونه:

اَلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلاٰمَ دِيناً (مائده: 3)

امروز دين شما را برايتان كامل، و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را براى شما به عنوان آيينى (استوار و پايدار) پذيرفتم.

تفاوت معنايى تمام و كمال مشهود است؛ زيرا امامت را از سويى در اين آيه «اتمام نعمت» و از سوى ديگر «اكمال دين» معرفى مى‌كند؛ چون از آن جهت كه امامت دستورى از دستورات شريعت است، متمم دين است و از آن جهت كه دين را روح مى‌دهد و تعالى مى‌بخشد، اكمال دين است. ³