16اعتقاد حق نشئت گرفته باشد 1 و به لحاظ مصداق، كارهاى فراوانى نظير: عبادات شرعى، دستگيرى از زيردستان، دادن صدقات، كارهاى عام المنفعه (ساختن پل، جاده، مدرسه، مسجد، بيمارستان) را شامل مىشود.
قرآن كلمه «خيرات» را نوعاً در همين معناى عام استعمال كرده است؛ مانند:
- وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنٰا وَ أَوْحَيْنٰا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرٰاتِ وَ إِقٰامَ الصَّلاٰةِ وَ إِيتٰاءَ الزَّكٰاةِ (انبياء: 73)
و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما [مردم را] هدايت مىكردند و انجام كارهاى نيك و برپا داشتن نماز و اداى زكات را به آنها وحى كرديم.
- وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهٰا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرٰاتِ (بقره: 48)
و براى هر جمعيتى وجهه و قبلهاى است كه بدان رو مىكند. پس به سوى خيرات، هرجا كه بوديد، سبقت بگيريد.
در روايات نيز غالباً اين چنين است. به تعبير پيامبر اكرم(ص):
«مَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ سَارَعَ فِي الْخَيرَاتِ»؛ 2«هركس در اشتياق بهشت باشد، براى انجام خوبىها تلاش مىكند». همچنين امير مؤمنان على(ع) مىفرمايد:
«مَنْ تَرَقَّبَ الْمَوْتَ سَارَعَ فِي الْخَيراتِ»؛ 3«هركس در انتظار مردن باشد، در انجام خوبىها شتاب مىگيرد».
به اعتقاد برخى صاحبنظران، اگر چه خيرات به معناى مطلق اعمال صالح آمده است، اما بيشتر در خيرات مالى كاربرد دارد؛ همان طور كه كلمه خير نيز بيشتر در امور مالى به كار رفته است. 4