19
مقدمه
انسان در بدو تولد، موجودى ناقص است كه به‌صورت ماده‌اى خام، به عرصه گيتى گام مى‌نهد. وجود انسان كه به تعبير اميرمؤمنان على(ع)، مانند زمين دست‌نخورده 1 و ظرف تهى است، صِرفاً با گذشت زمان كامل نمى‌شود. بلكه فقط با تربيت به كمال مى‌رسد. ضرورت تربيت، دليل بر نقص انسان در سلسله‌مراتب موجودات نيست؛ بلكه برعكس، هر موجودى كه بيشتر به تربيت احتياج داشته باشد، استعداد تحول و تغيير و كمال‌يابى بيشترى در او وجود دارد. ازآنجاكه انسان از حيوانات، كامل‌تر، و از استعداد بيشتر برخوردار است، به تعليم آداب و عادات نيك بيشتر احتياج دارد. ازاين‌رو هيچ موجودى به‌اندازه انسان، نه نيازمند ساخته‌شدن و نه قابل ساخته‌شدن است. شايد با توجه به همين مطلب باشد كه پيامبر اكرم(ص) مى‌فرمايد:
«مَنْ رَبَّى صَغيراً حَتّى يَقَولَ: لاإلهَ الَّااللهُ لَمْ يحُاسِبْهُ الله» 2؛ «هركس طفلى