31 ب) صفات ذات و صفات فعل

صفات ثبوتيه خود بر دو قسم‌اند: صفات ذات و صفات فعل. صفات ذات صفاتى‌اند كه براى موصوف شدن ذات به آنها، ملاحظه خود ذات كافى است؛ مانند قدرت، حيات، علم و مانند آن. صفات فعل، صفاتى‌اند كه براى توصيف ذات به آنها، علاوه بر ملاحظه ذات الهى، فعل او نيز بايد لحاظ شود. صفات رزاق، خالق، غافر و مُحيى از اين قبيل‌اند. گفتنى است كه براى صفات ذات و فعل، تعريف‌هاى ديگرى نيز بيان شده است. ¹

بايد توجه داشت كه از اين دو قسم صفات ثبوتيه، تنها صفات ذاتيه، صفات كماليه محسوب مى‌شوند؛ يعنى كمالى را براى ذات اثبات مى‌كنند و نه صفات فعليه؛ زيرا صفات فعليه، متأخر و متأثر از ذات‌اند. ²تفاوت ديگر بين اين دو قسم صفات، اين است كه صفات ذات، عين ذات الهى‌اند، اما صفات فعل، حادث و اعتبارى‌اند. ³

ج) صفات حقيقيه و اضافيه

صفات ثبوتيه به ملاكى ديگر، به دو قسم حقيقيه و اضافيه نيز تقسيم مى‌شوند. توضيح اينكه اگر در واقعيت صفت، انتساب به غير، لحاظ نشده باشد، آن صفت حقيقيه است؛ مانند حيات كه صفت خود ذات است، بدون اينكه نياز به لحاظ غير باشد. ولى اگر در واقعيت صفت، انتساب به غير مورد توجه باشد، صفت اضافيه است؛ مانند قدرت و علم به غير. ⁴