49بسيارى از فروع دين مثل امر به معروف و نهى از منكر 1 و جهاد، ارتباط مفهومى و مصداقى دارد. حتى برخى از جريان‌هاى سياسى و اجتماعى اسلامى، يكى از اصول ايدئولوژيك خود را براساس اصول تبليغى بنا نهاده‌اند. 2
اسلام اساساً دين تبليغ است و با همين شگرد توانسته است در مقابل هجمه‌هاى عظيم و بنيان‌برافكن مانند حمله مغول، وجود تمدنى خود را حفظ كند 3 و بدون اينكه مبلغان رسمى به جاهاى مختلف ارسال كند، از راه مهاجرت و مسافرت مسلمان‌ها مانند تاجران و جهان‌گردان، اسلام را به ساير نقاط منتقل كند. 4
توماس آرنولد كه در كتاب خود، زندگى پيامبر را فقط از جنبه تبليغى بررسى كرده است، در مورد هويت تبليغى اسلام مى‌نويسد:
انتشار اين آيين در چنين قسمت پهناورى از جهان، به عوامل گوناگون اجتماعى، سياسى و مذهبى برمى‌گردد و لكن نيرومندترين عاملى كه در بين اين عوامل براى ظهور اين نتيجه بهت‌انگيز به چشم مى‌خورد، همان فعاليت‌هاى پيگير و مداوم رجال تبليغى اسلام است كه با در نظر گرفتن فداكارى‌هاى پيام‌آور خود به عنوان برجسته‌ترين سرمشق، هستى خود را در راه انتشار اسلام فدا كرده‌اند... وظيفه تبليغ و نشر اسلام به مرور زمان و پس از انديشه‌ها و تفكراتى در طول تاريخ آن روى كار نيامد، بلكه از همان اول، روشن و مشخص بود و به دوش هر گرونده‌اى نهاده شده بود. 5
از اين رو از هر فرصتى بايد براى تبليغ و تقويت امت اسلامى بهره برد كه يكى از بهترين اين فرصت‌ها، سفر سياسى - معنوى حج است.