28كند و نه بايد توقف كند. تمام مناسك حج در حركت و تغيير، معنا مى‌يابد؛ از تغيير لباس تا تغيير انجام مناسك در شب و روز. 1
اساساً حج و عمره مناسكى دكترينال هستند. يعنى مناسكى با برانگيختگى عاطفى اندك و تواتر نسبتاً بالا كه يك شكل و مركزيت ايجاد مى‌كنند و قدرت انتقال شبكه پيچيده‌اى از مفاهيمى را دارند كه در خاطره معنايى ذخيره شده و مؤلفه‌هاى هويتى يك گروه مفروض مثل يك امت را پديد مى‌آورند. 2
مناسك حج دو ويژگى دارد كه براساس آن به تقويت امت اسلامى بسيار كمك مى‌كند:
الف) جمعى بودن
همبستگى از چهار عامل ارزش‌ها، هنجارها، نقش‌ها و تجمعات مشترك، حاصل مى‌گردد و چهار كاركرد تطبيق با شرايط جديد، حل تنش‌هاى اجتماعى، نيل به اهداف و حفظ همبستگى را ايفا مى‌كند. 3 همه عوامل همبستگى و كاركردهاى آن در حج در قالب مناسك، خود را نشان مى‌دهد؛ زيرا مسلمانان در حج اعمال دينى يكسانى را در زمان و مكان مشترك به صورت دسته‌جمعى انجام مى‌دهند. بر اين اساس در همه اديان، تشكيل انجمن اخوت براى رسيدن به آرمان مذهبى و اجتماعى متدينان رواج دارد؛ اين حركت براى همبستگى پيروان جهت اعتراض به وضع موجود و وصول به آرزوى مشترك و تجديد و تشديد اعمال دينى بنيادى است. 4
تنظيم‌كنندگى روابط براى خير همگان و برانگيزانندگى احساس مشترك و وحدت اجتماعى از كاركردهاى اجتماعى مناسك دينى است كه تأثير مناسك حج را در تقويت