25زمينه اتحادها را افزايش مى‌دهد. تجربه حج به منزله تجربه‌اى تحول‌بخش از حل شدن در يك امت واحد اسلامى و احساس برادرى و همدلى، چيزى است كه زائران 1 بسيارى پس از انجام حج به آن اشاره كرده‌اند.
اين فضا زمانى بهتر درك مى‌شود كه فردى كه در محيطى تبعيض‌آميز يا نژادپرستانه بوده است، در اين محيط شركت كند. خاطرات حج مالكوم اكس (مسلمان سياه‌پوست و فعال مدنى آمريكايى) نمونه اين مدعاست. او كه تحت تأثير فضاى نژادپرستانه آمريكا، قرائتى ضد سفيدپوست و نژادگرايانه از اسلام را تبليغ مى‌كرد، پس از تجربه فضاى برادرانه حج، به درك جديدى از اسلام نائل آمد و از عشق، تواضع و برادرى حقيقى در حج سخن گفت. 2
سفيدى (پوست) در نظر او نماينده قدرت، سلسله‌مراتب اجتماعى و برترى‌جويى است و آنجا كه سفيدى از «ذهن»، «رفتار» و «نگرش» انسان‌ها زدوده شده است، بايد عارى از قدرت و سلسله‌مراتب اجتماعى و برترى باشد. اين همان تجربه يگانگى و اتحاد برابرگرايانه در موجوديتى بزرگ‌تر است و اين همان ايده امت اسلامى است.
ب) تقويت سرمايه اجتماعى
سرمايه اجتماعى يكى از مهم‌ترين مفاهيم و مباحث نوين جامعه‌شناسى و علوم سياسى است كه به مباحثى مانند همبستگى اجتماعى نيز مى‌پردازد.
يكى از مهم‌ترين رويكردها و تعاريف سرمايه اجتماعى، براساس ارتباطات اجتماعى، 3 شبكه روابط و اعتماد اجتماعى است. بنابراين سرمايه اجتماعى در روابط ميان افراد تجسم مى‌يابد. 4 البته اعتماد اجتماعى نيز در شبكه روابط اجتماعى در راستاى