18اسلام با تأكيد بر ساختار امت، اتحاد علوم بشرى با اهداف الهى و بازسازى رابطه جهان اسلام و غرب، مى‌تواند چشم‌اندازهاى نوينى را در عرصه نظريه‌پردازى روابط بين‌الملل بگشايد 1كه پيروزى انقلاب اسلامى ايران نقطه تحولى در اين عرصه است. از اين رو برخى انديشمندان، انقلاب اسلامى ايران را در كنار ورود آموزه‌هاى اسلامى مانند جهاد، امت، شريعت و عدالت، نشان‌دهنده اين موضوع مى‌دانند كه اسلام سياسى به يكى از وزنه‌هاى سياست جهانى تبديل خواهد شد. 2
در اين بخش قصد داريم ظرفيت‌هاى درونى اسلام براى تقويت امت اسلامى را بيان كنيم. بر اين اساس مقوله حج را برگزيديم كه هرساله براساس الزامى فقهى و مناسكى مسلمانانى را از بلاد اسلامى در زمان و مكان مشخص گرد هم جمع مى‌كند. به اين ترتيب مى‌توان گفت حج مكانيسمى درون‌دينى و ذاتى در اسلام براى تقويت ايده امت اسلامى براساس تقويت هويت دينى فراتر از مرزها و تشخص‌هاى ملى و فرهنگى است.
در اين گفتار ابتدا ارتباط حج را با امت اسلامى مطرح و سپس به دو سؤال پاسخ خواهيم داد:
1. حج در چه فرايندى ايده امت اسلامى را تقويت مى‌كند؟
2. آثار تقويت ايده امت اسلامى در سطح بين‌الملل اسلامى چيست؟
حج و امت اسلامى
يكى از كاركردهاى حج، تقويت امت اسلامى است. حج با تكيه بر عناصر مشترك هويتى مسلمانان و تقويت و تعميق آنها، تفاوت‌هاى فرهنگى و مرزهاى جغرافيايى را از بين مى‌برد تا همه مسلمانان را با ملاك هويتى جديدى در مفهوم