12اواخر دوره ناصرى و هم‌زمان با دوره مشروطيت، راه مهم ورود انديشه‌هاى نو و انقلابى بود. روشنفكران ايرانى مقيم اروپا و عثمانى، از اين راه براى انتقال روزنامه‌هاى چاپ آن سرزمين‌ها، استفاده مى‌كردند.
لازم است گفته شود، ايران راه‌هاى مختلفى براى ارتباط با كشورهاى اطراف و اروپايى داشت؛ راه‌هاى مهم تجارى ايران عبارت بود از راه مشرق كه از هرات به باجگيران (مرز ايران و افغانستان) و از راه تربت حيدريه، به داخل ايران مى‌رسيد. راه ديگر جنوب بود؛ تمام راه‌هايى كه جنوب ايران را با خارج مربوط مى‌كرد، دريايى بود و كشتى‌هاى انگليسى، آلمانى و روسى، با بندرهاى جنوبى ايران، از راه درياى عمان رفت و آمد داشتند.
راه ديگر، مغرب بود كه خود به دو راه تقسيم مى‌شد: راه اول از طربوزان (بندر عثمانى در ساحل جنوبى درياى سياه) و ارزروم به بايزيد (مرز ايران و عثمانى) مى‌رسيد و از آنجا از راه خوى به تبريز وارد مى‌شد و راه دوم از بصره به بغداد و از بغداد به خانقين (مرز ايران و عثمانى) و از آنجا از راه قصر شيرين و كرمانشاه داخل ايران مى‌شد.
جاده قم - قصر شيرين، قسمتى از ايالت جبال بود كه مهم‌ترين راه ايالت جبال، همان شاهراه بزرگ و كاروان‌رو خراسان بود كه از بغداد شروع مى‌شد و به ماوراءالنهر و شهر شرق اقصى مى‌رسيد. اين شاهراه در حلوان وارد ايالت جبال مى‌شد و از سرتاسر آن عبور مى‌كرد؛ يعنى ابتدا از قرميسين (كرمانشاه) مى‌گذشت.
الگوى راه در زمان قاجاريه تغييرى نكرد. همان‌طور كه اشاره شد، راه‌هاى مبادلاتى از سوى شرق، جنوب و غرب بود؛ اما چيزى كه اهميت