11
مقدمه
راه قم - قصر شيرين در دوره قاجار، مهم‌ترين راه داخلى ايران تا مرزهاى غرب كشور بود؛ اين راه به دليل كاركردهاى متنوعى كه داشت، تأثيرهاى همه جانبه‌اى در حيات سياسى، فرهنگى، مذهبى و اقتصادى شهرها، سكونت‌گاه‌ها و منازل موجود در طول مسير برجاى گذارد. طبقات گوناگون اجتماعى از اين مسير استفاده مى‌كردند؛ توده‌هاى مردم از اين مسير، راهى زيارت عتبات عاليات مى‌شدند يا جنازه‌هاى عزيزان خود را براى خاكسپارى در عتبات عاليات، از اين مسير عبور مى‌دادند. نياز بغداد به انواع كالاهاى ايرانى سبب گرديد كه تاجران، از اين مسير تجارت پررونقى را با بغداد برقرار كنند؛ حتى غربى‌ها نيز در امر تجارت، از اين راه سود مى‌جستند؛ به‌ويژه انگليسى‌ها و فرانسوى‌ها و روس‌ها كه علاقه بسيارى به تجارت فرش داشتند.
عبور عالمان و طلاب دينى كه براى زيارت يا تحصيل به عتبات مى‌رفتند، فرصت مناسبى براى آگاهى‌بخشى به توده‌هاى مردم در اين مسير بود؛ تا جايى كه به همين دليل، بعضى از مناطق مانند كرمانشاه، به يك مركز مهم علمى، فرهنگى و مذهبى تبديل شده بود. اين مسير در